NGHỆ THUẬT MÚA YOSAKOI NHẬT BẢN
Nguồn gốc:
Yosakoi, khởi nguồn từ thành phố Kochi (Nhật Bản), là một biến thể của điệu múa Awa odori – một điệu múa truyền thống mùa hè của Nhật có xuất xứ từ tỉnh Tokushima.
Lễ hội Awa odori được tổ chức từ ngày 12 đến 15 tháng 8 hàng năm, trong đó những người dân được tuyển chọn sẽ mặc trang phục truyền thống múa diễu hành trên đường phố.
Theo tiếng địa phương của vùng Tosa (ngày nay là Kochi), Yosakoi (夜さ来い) bắt nguồn từ khẩu ngữ “yosshakoi”, có nghĩa là “Đêm nay mời bạn đến”.
Lịch sử ra đời:
Sau chiến tranh thế giới thứ II, nước Nhật rơi vào khủng hoảng, suy thoái về mọi mặt. Những người dân thành phố Kochi đã nghĩ đến việc sáng tạo nên một điệu múa tươi vui nhằm cổ vũ tinh thần mọi người vượt qua khó khăn.
Sự ra đời của Yosakoi năm 1954 (năm Showa 29) thực sự đã đem đến cho mọi người niềm vui, hi vọng. Từ Kochi, Yosakoi dần dần lan rộng tới nhiều nơi tại Nhật Bản và được đông đảo các tầng lớp nhân dân đón nhận.
Đến năm 2005, múa Yosakoi đã phổ biến khắp nước Nhật với phong cách mạnh mẽ, tràn đầy sinh lực, gồm những bước nhảy truyền thống trên nền nhạc hiện đại. Không chỉ ở Nhật Bản, Yosakoi còn phổ biến tại nhiều nước trên thế giới. Với số lượng đội Yosakoi của các trường múa chuyên nghiệp, của các thị trấn, Yosakoi trở nên rất phổ biến, thậm chí, nó cũng được biểu diễn trong các hội thao được tổ chức tại các trường tiểu học, trung học, phổ thông, đại học ở Nhật Bản. Đặc biệt, những người tham gia Yosakoi gồm cả nam và nữ ở mọi lứa tuổi.
Điệu múa đi kèm với bài dân ca của Kochi với tên gọi Yosakoi-bushi, tức Giai điệu Yosakoi.

TRANG PHỤC VÀ ĐẠO CỤ
Trang phục:
Thường rực rỡ, nhiều màu sắc. Phổ biến nhất là yukata và happi.
Một chiếc áo khoác happi thông thường được in hoa văn (kiểu làn sóng, hình dãy núi, mặt trời…) và đặc biệt là thường in chữ kanji (thường là chữ 祭, nghĩa là Lễ Hội) ở sau lưng và viền cổ áo.
Ngoài ra, các đội múa cũng tự thiết kế trang phục theo phong cách đội và phù hợp với bài múa; dựa trên các sự kiện lịch sử, xu thế thời trang hoặc trang phục dân tộc.

Đạo cụ:
Đạo cụ đặc trưng là naruko (鳴子): vật bằng gỗ, có cán cầm, phía trên có 3 thanh gỗ nhỏ để khi lắc phát ra tiếng kêu và thường được làm từ gỗ thông để đảm bảo yếu tố nhẹ.
Naruko có xuất xứ từ tỉnh Kochi, vốn là dụng cụ được nông dân sử dụng để đuổi chim chóc tránh xa khỏi ruộng lúa.
Naruko truyền thống có thân màu đỏ, 3 thanh gỗ màu đen và vàng. Ngày nay, các đội cũng tự thiết kế naruko theo màu trang phục hoặc khắc tên đội trên cán cầm. Một số đội múa còn biến tấu naruko như: làm thân dài ra, hoặc các thanh gõ chỉ có trên một mặt thân.

Một số đạo cụ khác : Để tạo ra yếu tố đặc trưng, độc đáo cho đội múa của mình, nhiều đội Yosakoi cũng sử dụng đồng thời trong bài múa các đạo cụ khác như :
- Đèn lồng: kích thước tùy vào sáng tạo của mỗi đội (thông thường có đường kính 15cm, cao 40cm) và có tay cầm dọc thân đèn. Đèn lồng thường dành cho những người dẫn đầu đội múa để tạo điểm nhấn cho bài múa.
- Quạt: sử dụng thay thế cho naruko để tạo điểm nhấn cho bài, thường bắt gặp trong bài múa của các đội Honiya, Torakku.
- Cờ: thông thường các đội sử dụng cờ to, kích thước khoảng 3x4m, phất phía sau đội múa tạo không khí tươi vui cho người xem. Một loại cờ khác kích thước nhỏ cầm tay, có thể sử dụng như một đạo cụ múa.
Ngoài ra, các đội có thể sử dụng trống hay gậy dài, trên đầu có gắn đèn lồng. Đạo cụ sử dụng trong Yosakoi rất đa dạng và các đội có thể tùy ý sáng tạo..
Một đặc điểm không thể thiếu trong một đoàn diễu hành Yosakoi là Jikatasha. Đây là một xe chở nhạc gồm có loa, trống, và một tới vài người với công việc chính là hâm nóng bầu không khí nhiệt huyết của mỗi điệu múa đi chầm chậm trước mỗi đoàn múa. Jikatasha thường được trang trí rất bắt mắt, và theo phong cách riêng của từng đội. Các đội có thể dùng nhạc ghi sẵn hoặc có thể chở cả một ban nhạc sống trên Jikatasha.
Động tác : Động tác trong một bài múa Yosakoi là những mô phỏng theo các động tác trong sinh hoạt hàng ngày, trong công việc đồng áng, sản xuất,….nên hầu hết đều đơn giản, dễ học. Do sự phát triển mạnh mẽ của Yosakoi, các đội múa ngày nay cũng tự sáng tạo những bài múa với động tác khó dần và tạo phong cách riêng. Trong Yosakoi, ta bắt gặp được cả sự mạnh mẽ xen lẫn uyển chuyển, có thể cả đội nhảy chung hoặc chia động tác theo hàng nam-nữ. Yosakoi là điệu múa mang tính tập thể, đòi hỏi sự đoàn kết ở mức tối đa nên yếu tố quan trọng nhất là động tác phải đều, trước sau như một.

Nhạc nền : Nhạc nền của vũ điệu Yosakoi rất sôi nổi và mạnh mẽ, được các đội múa tự do sáng tác dựa trên bài hát gốc có tên “Yosakoi Naruko Odori”, được sáng tác bởi Takemasa Eisaku.
Yosakoi-bushi : Đây là một bài dân ca của tỉnh Kochi, mang giai điệu Yosakoi. Bài hát này kể về câu chuyện tình yêu cảm động của chàng Junshin với cô con gái của ông chủ thợ hàn. Câu chuyện tình yêu của 2 người gắn với chiếc cầu Harimaya nối tiếng, nơi thường được lấy làm sân khấu của lễ hôi Yosakoi , và cũng là một địa điểm du lịch nổi tiếng ở Nhật Bản.Yocchore : Một bài hát thiếu nhi.Jinma-mo : Bài hát truyền thống có nguồn gốc từ một bài hò đánh cá của tỉnhHokkaido, phía Bắc Nhật Bản. Vì thế, trong bài múa ta có thể bắt gặp rất nhiều động tác xuất phát từ hoạt động đánh cá. Bài hát mang âm hưởng mạnh mẽ, hào hùng nhưng không kém phần uyển chuyển thể hiện tinh thần của người dân chài.Cuộc thi Yosakoi truyền thống ở Kochi yêu cầu nhạc nền mỗi đội cần phải có một phần nào đó của bài nhạc gốc. Các cuộc thi và các lễ hội khác có thể không yêu cầu điều đó (tức là các đội có thể tự sáng tác nhạc của mình), hoặc có thể yêu cầu có phần của bản nhạc truyền thống của chính địa phương tổ chức. Một bài múa tiêu chuẩn có độ dài 4 phút 30 giây. Ngày nay, bên cạnh những đội múa vẫn giữ nét giai điệu truyền thống, có khá nhiều đội múa sáng tác nhạc theo phong cách hiện đại, trẻ trung, mang âm hưởng pop, rock hay disco, salsa….
Đặc điểm khác
Nụ cười: Các lễ hội tại Nhật Bản thường hướng tới thần thánh hoặc những người đã khuất. Duy chỉ có lễ hội Yosakoi dành cho những người đang sống. Tinh thần của Yosakoi là tươi vui, mạnh mẽ. Vì thế nụ cười được xem như đặc điểm nhận biết của Yosakoi. Một khi hòa mình vào điệu múa, nụ cười của người nhảy Yosakoi có thể truyền cảm hứng, sức sống cho khán giả.Hình thức biểu diễn : Múa Yosakoi bao gồm 2 hình thức biểu diễn: sân khấu và diễu hành. Đối với hình thức diễu hành, một đội chia làm 4 hàng dọc, biểu diễn trên đường phố. Mỗi động tác chân là một bước tiến, nên Yosakoi được biết đến như một điệu múa luôn hướng về phía trước.Đối tượng tham gia : Đặc điểm độc đáo của Yosakoi là người tham gia múa không phân biệt giới tính hay tuổi tác. Trong một đội múa (giới hạn với 150 người) ta có thể bắt gặp những em bé 4-5 tuổi hay những cụ bà ngoài 60. Một khi đã hòa mình vào Yosakoi, tất cả đều cùng chung nụ cười và niềm hăng say khi nhảy.
CÁC LOẠI HÌNH YOSAKOI
Yosakoi seichou: Là loại hình Yosakoi sử dụng bản nhạc gốc “Yosakoi Naruko Odori” với đạo cụ bắt buộc là naruko. Trong loại hình này, một đội tuân thủ đội hình 4 hàng.
Yosakoi soran: Là loại hình Yosakoi có xuất xứ từ Hokkaido – vùng nổi tiếng về nghề đánh bắt cá. Vì thế nên các động tác trong Yosakoi soran mô phỏng việc đánh cá như kéo lưới, thu lưới, gỡ cá ra khỏi lưới…. Phong cách uyển chuyển, mạnh mẽ như thuyền đi trên biển, nương theo sóng, dựa vào mạn thuyền, đoàn kết một lòng kéo lưới. Các phương ngữ thường được hô kèm trong một bài soran có thể kể đến như: “dokkoisho”, “soran”,…. Biểu diễn soran đòi hỏi chú trọng về việc bố trí sắp xếp đội hình, kết hợp rất ăn ý. Một bài soran thông thường là biểu diễn tay không. Ngoài ra cũng có thể kết hợp sử dụng naruko, quạt, gõ trống nhưng chỉ để tạo điểm nhấn. Soran được biểu diễn trên nền nhạc truyền thống Soran-bushi, là một bài hò đánh cá của vùng Hokkaido– phía Bắc Nhật Bản.